Lâle-haddler yine gülşende neler itmediler
Servi yürütmediler goncayı söyletmediler
NECATİ
“Lale yanaklı, yanakları pembe olan, sevgililer gül bahçesinde neler etmediler ki?
Serviyi yürütmediler, goncayı söyletmediler.”
Divan edebiyatında aşk; sevgili( Maşuk), seven ( Âşık) ve rakip arasında gelişen bir hadisedir. Sevgili genelde güzelliğiyle kaprisiyle aşığa hüküm eder durumdadır. Hüküm ve iradeyi elinde tutan sevgili ( maşuk) âşık için daima bir sultan, hükümdar veya sahip sıfatındadır.
Şairler genellikle sevgililerinin güzelliğini anlatırlar. Sevgili de bütün özellikleri kendinde toplayarak tek bir güzel afet özelliğine girer. Sevgilinin boyundan, saçlarından, gözünden, kaşından dudaklarına kadar bütün özelliklerine yer verirler. Koku duyusu ile ilgili olarak da onun saçlarının misk kokusundan bahsedilir. Servi boylu, ince belli, keman kaşlı, lâl dudaklı olmasıyla eşsizdir.
Divan şiirinde görmeye alışık olduğumuz rakip âşığınkiyken bu beyitte sevgilinin güzellik anlamındaki rakiplerinden bahsedilmiştir.
Gül bahçesinde yer alan lale yanaklı güzel sevgili, rakiplerine meydan okumakta ve göz açtırmamaktadır.
Serviyi yürütmemektedir; onun boyunun uzunluğunu, salındıkça çıkacak hoş kokusunu bastırmak ister. ( Servi, zaten yürüyemeyecek ve boyunun güzelliğini gösteremeyecektir.)
Goncayı söyletmemektedir; çünkü goncanın güzelliğini kimsenin fark etmesini istemez.
(Gonca-açmamış gül- zaten şekli itibariyle ağzı kapalı olarak nitelendirilmekte, şairse bu durumu kendisinin onu susturmasına bağlamaktadır.)
Sevgili, tabiattaki bütün güzellikleri örtüp bunların arasından kendini ön plana çıkarmak için girişimlerde bulunmuştur. Çünkü “EN GÜZEL KENDİ'DİR.
Yorumlayan:
İbrahim Cemal TORUN
Özel Adana Gündoğdu Lisesi
Türk Dili ve Edebiyatı Öğretmeni
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder